حتما اگر شما کشاورز هستید و یا حتی به نگهداری از گل ها مشغول می‌باشید, در اویل فصل بهار حشرات بسیار ریز که تکان خوردن آنها بسیار مشهود است را بر روی برگ ها می‌بینید, یا برگ های گیاهان شما دچار پیچ خوردگی و در هم پیچیدن می‌شود که در میان آن ها شیره ای چسبناک و تارهای سفید رنگ کپک شکلی دیده می‌شود. این آفت که با نام شته شناخته شده می‌باشد آفتی است بسیار فراگیر که تقریبا تمامی گیاهان را آزار می‌دهد. به همین دلیل ما در این مقاله از سپاهان سم قصد داریم شما را در زمینه پیدا کردن بهترین سموم برای شته و شیوه های درمان و مبارزه با آن راهنمایی کنیم.
آفت شته چیست؟
شته ها حشره های کوچکی هستند که گاها در حال پرواز و گاهی نیز بدون بال بر زیر و روی برگ ها بسیار یافت می‌شود. این حشره با فرو کردن خرطوم خود در محفظه های بین برگ ها از شیره ی برگ ها تغذیه میکند. همچنین مکیدن شیره ی برگ ها باعث پیچیدگی برگ می‌شود که این پیچیدگی محل مناسبی برای تخم ریزی و پرورش لارو ها است.
این حشرات با رنگ های مختلفی از جمله سبز, سیاه, زرد, قهوه ای و گاهی قرمز در طبیعت دیده می‌شوند و دارای اشکال گرد, بیضی و پهن هستند.
انواع شته و راهکارهای مبارزه با آنها
چرخه زندگی شته
چرخه زندگی شته‌ها پیچیده است. بسیاری از گونه‌های شته فقط در شرایط خاص تولید مثل جنسی (معمولا برای زمستان گذرانی) می‌کنند. در بهار و تابستان تولید مثل غیر جنسی است و شته‌های بالغ بدون لقاح (به صورت بکرزایی یا Parthenogenesis) تولید مثل می‌کنند و نیمف‌های زنده (شته‌های نابالغ) به دنیا می‌آورند. در این فرآیند, یک ماده بالغ می‌تواند تا یک ماه زندگی کند و در این مدت بین 60-100 نیمف زنده به دنیا بیاورد.
بلوغ سریع شته‌ها (تقریبا 7-10 روز بین نسل‌ها) اجازه می‌دهد تا جمعیت شته‌ها به سرعت افزایش یابد. در تراکم زیاد, به دلیل شلوغی بیش از حد کلنی و یا محدودیت منابع غذایی, نیمف‌ها به شته‌های بالغی تبدیل می‌شوند که دارای دو بال بزرگ‌اند. این شته‌ها به سمت گیاهان میزبان جدید و کم جمعیت حرکت می‌کنند. در فضای باز, در اواخر تابستان هر دو شته نر و ماده تولید می‌شوند و بعد از لقاح زمستان را به صورت تخم می‌گذرانند. در گلخانه, شته‌ها از طریق بکرزایی به طور نامحدود به تولید مثل ادامه می‌دهند.
چرخه زندگی شته
خسارات ناشی از آفت شته
شته‌ها با فرو بردن استایلت‌های خود درون آوند آبکش شروع به مکیدن شیزه پرورده گیاه می‌کنند. برگ‌های جوان در جمعیت بالای شته دچار پیچیدگی و رشد آنها کند می‌شود. شته‌ها هنگام تغذیه از شیره پرورده یک ماده گیاهی شیرین موسوم به عسلک دفع می‌کنند. قارچ‌های سیاه دوده مانند (کپک‌های دوده‌ای) می‌توانند روی عسلک رشد کنند و منجر به کاهش فتوسنتز در برگ‌ها شوند. عسلک دفع شده از شته باعث جلب مورچه‌ها می‌شود و در ازای عسلک تولیدی از آنها مراقبت می‌کنند. مورچه‌ها از شته‌ها در برابر آب و هوا و دشمنان طبیعی محافظت می‌کنند و آنها را از گیاهان پژمرده به گیاهان سالم منتقل می‌کنند. بدین ترتیب مورچه‌ها منبع غذایی خود را از عسلک شته تهیه می‌کنند.
قانون نامگذاری انواع شته چیست؟
از آنجایی‌که آفت شته, برای بقا به گیاهان و درختانی که به آن یورش میکند وابسته هست, اغلب نامگذاری گونه های مختلف آن با توجه به گونه گیاهی است که به آن حمله میکند. مثلا اگر گونه ای از شته ها به درختان هلو هجوم می‌برند به آن گونه, شته درخت هلو گفته می‌شود.
البته در برخی موارد می‌توان گفت آفت شته, خصوصیت خاصی دارد که آن را از گونه های دیگر متمایز میکند در این موارد آن را با توجه به ویژگی خاص آن نامگذاری می‌کنند.
روش حمله و تغذیه شته چیست؟
شاید برایتان عجیب به نظر برسد که این آفات به این کوچکی چگونه می‌تواند منجر به از بین رفتن بخشی یا تمام گیاه شوند. آفت شته, برای تغذیه از گیاهان و درختان, روش خاص خود را دارند. آن ها برای بهره مندی از منابع غنی مواد خوراکی در برگ و ساقه‌های جوان گیاهی نیازی به خوردن آن بخش ندارند.
شته ها نوعی خرطوم سرنگ مانند (بخشی از اندام مکنده شته که از آن برای خوردن مواد مغذی گیاه استفاده میکند) دارند. با استفاده از این خرطوم سوزن مانند, بافت های جوان گیاهان را سوراخ کرده و مواد مغذی و قند موجود در گیاه را می‌مکند.
این آفات بسیار هوشمند عمل می‌کنند. اگر می‌‌خواهید بدانید هوشمندی شته چیست؟ باید بگوییم این حشرات با هوشمندی هرچه تمام تر شاهراه اصلی تغذیه‌کننده گیاه را مورد هدف قرار می‌دهد به صورتی که در زمان سوراخ کردن برگ و ساقه‌های جوان گیاه بی‌هدف آنها را سوراخ نمی‌کند, بلکه دقیقا سوراخ ایجاد شده را در مسیر آوند گیاهان ایجاد خواهد کرد.
لازم است بدانید که آفت شته, برای تأمین آب مورد نیاز بدن خود آوندهای چوبی گیاه را سوراخ میکند و با استفاده از آبی که از ریشه ها مستقیم در این آوندها جریان دارد بدن خود را هیدراته نگه می‌دارد.
بهترین سم برای شته و نکاتی که باید رعایت کرد
بهترین راه مقابله با آفت شته در گلخانه‌ها و باغات
انواع روشهای مبارزه با شته
مبارزه با شته ها به سه روش کنترل زراعی, کنترل بیولوژیکی و کنترل شیمیایی شیمیایی انجام می‌شود که در ادامه به بررسی هرکدام از این روش ها می‌پردازیم:
کنترل زراعی
۱- اجتناب از کوددهی بیش از حد: رعایت این مورد درخصوص کنترل هر آفتی ضروری است. لذا در مصرف به اندازه و درست کودهای شیمیایی دقت لازم را بکار ببرید.
۲- کنترل علفهای هرز: با کنترل علفهای هرز داخل گلخانه و مزرعه خود در کنترل این آفت تاثیر بسیار زیادی خواهید گذاشت.
۳- بررسی دقیق گلخانه: قبل از کاشت مجدد به منظور از بین بردن گیاهان باقیمانده و پس از ضد عفونی اجازه ورود گیاه سالم داده شود.
کنترل بیولوژیکی
۱- حشرات مبارز
شته ها دشمنان طبیعی زیادی دارند, یک راه بسیار موثر در کنترل شته ها استفاده از همین دشمنان است, این حشرات انواع مختلفی از کفشدوزک ها و نوعی از زنبور ها هستند. کفشدوزک ها با تغذیه ی مستقیم از شته ها میزان بسیار زیادی از شته ها را در طول هفته از بین می‌برد و زنبور ها نیز با تخم ریزی در بدن شته ها باعث از بین رفتن تدریجی شته ها می‌شوند. اغلب در ایران با استفاده ی نادرست از سموم حشره کش باعث از بین رفتن حشرات مبارز می‌گردند.
روشهای کنترل بیولوژیکی شته
۲- تله ها و کارت های زرد
استفاده از تله ها و کارت های زرد در کنترل بیولوژیکی این آفات موثر است.
کنترل شیمیایی
بهترین سموم برای نابودی شته عبارت اند از مالاتیون, ایمیداکلوپراید (کنفیدور), صابون حشره‌کش پالیزین, دورسبان, دی کلرووس و اتیون که در ادامه به بررسی هرکدام از آنها می‌پردازیم.
سموم مناسب شته کدام اند؟
بهترین سم برای کشتن شته
مالاتیون
سم مالاتیون آفت کشی است که در بازار با نام مالتوس 57% EC نیز عرضه می‌شود. اين حشره‌کش از گروه سموم فسفره آلی با خاصيت تماسی, گوارشی, تدخينی و غير سيستميک است که قابلیت از بین بردن انواع شته را دارد.
کنفیدور
ایمیداکلوپراید که با نام‌های تجاری مختلف مانند کنفیدور و گاچو در بازار ایران وجود دارد, اثر قابل توجهی روی آفت شته و طیف گسترده‌ای از آفات مکنده دارد. از این حشره‌کش به میزان 1 در هزار بصورت محلولپاشی استفاده نمائید. مصرف یکبار در سال از این سم کافی است. لازم به ذکر است که اگر آفت شته شما زیاد باشد می‌توانید از این سم بصورت آب آبیاری در دوز 2 در هزار استفاده کنید.
دورسبان
سم کلرپیریفوس که در بازار معمولا آن را به نام دروسبان می‌شناسند, حشره کش تماسی و گوارشی با اندکی خاصیت تنفسی از گروه ارگانوفسفره است که دامنه مصرف گسترده ای بخصوص برای آفات مکنده دارد و برای از بین بردن شته گزینه مناسبی می‌باشد.
دی کلرووس
دی کلرووس که با نام تجاری ددواپ نیز شناخته می‌شود, حشره کش و کنه کش تماسی و گوارشی از گروه ارگانوفسفره های آلی است که با داشتن خاصیت تدخینی بسیار مناسب برای کنترل آفات در گلخانه ها و مزارع می‌باشد و گونه های مختلف شته را از بین می‌برد.
اتیون
اتیون (Ethion) یک سم غیرسیستمیک ارگانوفسفره است که در بازار با نام اتیول و نام تجاری ستیون نیز شناخته می‌شود. این حشره کش و کنه کش با اثرات تماسی-گوارشی یک نابودی قطعی برای بسیاری از حشرات از جمله شته ها, شپشک ها و کنه ها است.
نکات تکمیلی کنترل شته
- علفهای هرز مزرعه را از بین ببرید چون معمولا بهترین جا برای مخفی شدن و فصل گذرانی آفات و بیمارگرها هستند.
- از نصب کارت زرد استفاده کنید.
- سموم توصیه شده را در زمان غروب یا صبح با رعایت این اصل که رطوبت محیط تنظیم باشد, استفاده کنید.